Püskürük Kayaç Nedir? Nasıl Oluşurlar?

Püskürük Kayaç Nedir? Nasıl Oluşurlar?
Püskürük Kayaç Nedir? Nasıl Oluşurlar?



Püskürük kayaçlar yerkabuğu mantosunun çatlak ve kırıklarının tıkanması ve yeryüzüne çıkarak soğumasıyla oluşurlar.



1) Püskürük Taşlar :

a)İç püskürük taşlar : Yer kabuğu altındaki mantonun yer kabuğunun çatlak ve kırık kısımlarından tıkanarak soğumasıyla oluşan taşlardır. (Granit)

b)Dış püskürük taşlar : Yer kabuğu altındaki mantonun yer kabuğunun çatlak ve kırık kısmından yeryüzüne çıkması ve soğuması ile oluşur. (Bazalt ve andezit)



2) Tortul taşlar : Diğer yüzüne dış güçler tarafından getirilen maddelerin tortulanmasıyla (Üst üste birikmesiyle) oluşur. İçerisinde yer yer fosiller bulunur.

a) Mekanik tortullar : Dış güçlerin etkisiyle getirilen çakıl, kum, kil gibi malzemelerin yeryüzünün çukur yerlerine birikmesiyle oluşur. (Kum taşı, kıl taşı)

b) Kimyasal tortullar : Suda erimiş halde bulunan minerallerin suyun geçtiği yere çökelmesi veya tortulanması ile oluşurlar. (Kireç taşı, alçı taşı)

c) Organik tortular : Hayvan, bitki gibi canlı kalıntılarının üst üste birikip katılaşması ile oluşan taşlardır. (Tebeşir)

3) Başkalaşmış taşlar : Tortul ve püskürük taşları yüksek sıcaklık ve basınç altında kalarak değişikliğe uğraması ile oluşur. (Mermer oluşumu)



Soru: Püskürük (katılaşım) taşlar nasıl oluşmuştur?

Cevap: Yer kabuğunun derinliklerinde, içinde çeşitli maddeler ve gazlar barındıran ergimiş yüksek sıcaklıktaki magma, yer kabuğunun zayıf direnç alanlarından yeryüzüne çıkma eğilimi gösterir. Magmanın yeryüzüne çıkması ya da yeryüzüne yakın yerlere kadar sokulmasıyla püskürük taşlar oluşur.



Soru: Püskürük taşlar oluşumlarına göre kaça ayrılır?

Cevap: Püskürük taşlar oluşumlarına göre ikiye ayrılır. Bunlar:

a) Dış püskürük (yüzey) taşlar

b) İç püskürük (derinlik) taşlar



Soru: Dış püskürük taşlar nasıl oluşmuştur? Özellikleri nelerdir?

Cevap: Magmanın, yer kabuğunun kırık ve çatlaklarından yeryüzüne çıkarak soğumasıyla oluşan taşlardır. Volkanik patlamayla çıkan materyaller havayla temas ederek hızla soğur. Bu taşlardan bir kısmı volkanik faaliyet sırasında çevreye yayılan lavların, bir kısmı volkanik küllerin, bir kısma da iri parçaların (volkan bombası) soğumasıyla oluşur.

*Hızlı soğuduklarından ince tanelidir.

* En tanınmışı bazalt ve andezit’tir.



Soru: İç püskürük taşlar nasıl oluşmuştur? Özellikleri nelerdir?

Cevap: Magma, yeryüzüne sokulurken bazen üstteki tabakaların direncini kıramaz. Bu durumda volkanik patlama gerçekleşmez; magma, yeryüzüne yakın yerlere kadar sokularak yavaş yavaş soğur. Bu tür taşlara derinlik taşları da denir.

* Genellikle açık renklidir.

* Dış güçlerin üstteki tabakaları aşındırmasıyla yeryüzüne çıkar.

* En tanınmışı granittir.

alıntıdır...