ÖRNEK 1:
Sergide tanıtılan antika eşyalar, geçmişte insanların inançlarını ve beğenilerini de yansıtıyor.
Bu cümledeki anlam karışıklığı aşağıdaki değişikliklerden hangisiyle giderilebilir?
A) “tanıtılan” sözcüğünden sonra “çok değerli” getirilerek
B) “geçmişte” sözcüğünden sonra “yaşamış” getirilerek
C) “antika” sözcüğü atılarak
D) “inançlarını” sözcüğü yerine “geleneklerini” getirilerek
E) “de” sözcüğü atılarak
(ÖSS 1999)
ÇÖZÜM 1:
Bu cümlede karışıklığa neden olan “geçmişte”sözcüğüdür. Buradan yansıtma işinin geçmişte olduğu anlaşılıyor. Ama “geçmişte yaşayan insanların inançlarını, beğenilerini yansıtıyor.” Biçiminde de anlaşılabiliyor. “Geçmişte” sözcüğünden sonra “yaşamış” getirildiğinde cümledeki ikiz anlamlılık ortadan kalkar.
Yanıt: B
ÖRNEK 2:
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Onun yer yer kızaran vücudunun alerjiden kaynaklandığı söylendi.
B) İnsanın bazı hastalıklara bağışıklık kazanamadığını biliyoruz.
C) Hastalıklardan korunmak için temiz ortamlarda yaşamak gerekiyor.
D) Kimi küçük ameliyatlar bile büyük sağlık problemlerine neden olabilir.
E) Ülkemizde bilgisizlikten çok düzensizlik, sorunlara yol açıyor.
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 2:
A seçeneğindeki “Onun yer yer kızaran vücudunun alerjiden kaynaklandığı söylendi” cümlesinde vücudunun alerjiden kaynaklandığı gibi anlamsız bir söz ortaya çıkıyor. Bu cümle “Vücudundaki kızarıklığın alerjiden kaynaklandığı söylendi” biçiminde düzeltilebilir. Çünkü alerjinin neden olduğu, vücut değil kızarıklıklardır.
Yanıt: A
ÖRNEK 3:
Özenle hayatta kalmayı başaran Rukiye Taş ambulansa taşındı.
Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakideğişikliklerin hangisiyle giderilebilir?
A) “taşındı” sözü yerine “gönderildi” sözü getirilerek
B) “özenle” sözü yerine “dikkatle” sözü getirilerek
C) “özenle” sözü “ambulansa” sözünden önce getirilerek
D) “hayatta” sözü yerine “sağ” sözcüğü getirilerek
E) “ambulansa” sözcüğü atılarak
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 3:
Bu cümlede “özenle” sözcüğünün yanlış yerde kullanılması cümlede “özenle hayatta kalmak” ve
“özenle taşınmak” anlamlarını yarattığı için “özenle” sözcüğünün “ambulansa” sözcüğünden önce
gelmesi gerekir.
Yanıt: C
ÖRNEK 4:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Hava kirliliğine karşı çeşitli önlemler alınabilir.
B) Çevre sorunlarıyla ilgili toplantılar yapılmalıdır.
C) Bu gaz, havada yoğun oranda bulunur.
D) Akarsularımız sanayi atıklarıyla kirleniyor.
E) Gençler, doğanın korunması konusunda bilinçleniyor.
(ÖSS 1999)
ÇÖZÜM 4:
“Bu gaz havada yoğun oranda bulunur.” Cümlesinde “oranda” sözcüğü gereksiz kullanılmıştır.
Yanıt: C
ÖRNEK 5:
(I) Bilim adamı çıkar gözetmez. (II) Yapacağı çalışmaların kendisine yarar mı zarar mı sağlayacağına bakmaz. (III) Onun amacı, bilinmeyenleri bilinir kılmaktır. (IV) Gerçekleri ortaya çıkarmayı ister.
(V) Bu, onun tek ve değişmez çabasıdır.
Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu yapılmıştır?
A) I. B) II. C) III.
D) IV. E) V.
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 5:
II. cümlede “yarar mı zarar mı sağlayacağı” sözlerinde sağlamak” hem yarar hem de zarar sözcüklerini
tamamlamış. “Yarar sağlamak” denir; ama “zarar sağlamak” denmez; çünkü zarar olumsuz,yarar olumlu sözcüklerdir; bu sözcükler birlikte kullanılmaz. Bu cümlenin doğru biçimi şöyle olmalıydı: “Yapacağı çalışmaların kendisine yarar mı sağlayacağına, zarar mı vereceğine bakmaz.”
Yanıt: B
ÖRNEK 6:
Aşağıdakilerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Üç gün sonra iki günlüğüne Antalya’ya gideceğim.
B) Alkol benim nadir başvurduğum bir iş.
C) Sonunda, çevreye tehlike saçan kuyuyu doldurdular.
D) Sıcak, içten bir anlatımla yazdığı romanlar okuru sarıyor, etkiliyor.
E) Trenin ne zaman geçtiğini bilmiyorum.
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 6:
B seçeneğinde “Alkol benim nadir başvurduğum bir iş.” cümlesinde “iş” sözcüğü anl***** uygun
kullanılmamış; çünkü alkol bir iş değildir.
Yanıt: B
ÖRNEK 7:
Gürültüden uzak, doğal güzelliklerle dolu parkın bir ( I ) köşesinde, yaşlı bir ( II ) hanım masanın üstüne
koyduğu romanını bir (III)karış uzaktan okumaya çalışıyor; bir (IV) şişman, spor giyimli bir (V)adam da dalgın dalgın uzaklara bakıyordu.
Bu cümledeki anlatım bozukluğunu gidermek için altı çizili sözcüklerden hangisi atılmalıdır?
A) I. B) II. C) III.
D) IV. E) V.
(ÖSS 1999)
ÇÖZÜM 7:
“Adam” adını belirten “bir” sözcüğü iki kez kullanılmıştır. İlk “bir” yanlış yerde ve gereksiz kullanılmıştır.
Yanıt: D
ÖRNEK 8:
Marmara Denizi’nin altından geçen fay kırığı İstanbul’un korkulu rüyası oldu.
Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Öğe eksikliği
B) Tamlama yanlışı
C) Çatı uyumsuzluğu
D) Aynı anlamlı sözcük kullanılması
E) Sözcüklerin anl***** uygun kullanılmaması
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 8:
Örnek cümlede geçen “fay kırığı” tamlamasında “fay” yerkabuğu kırığını anlattığı için “kırık” sözcüğü gereksiz kullanılmıştır.
Yanıt: D
ÖRNEK 9:
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde anlatım bozukluğu vardır?
A) Bütün bunlar o insanlara söylenmese de olurdu.
B) İnanıyorum ki bu işte bir hata var gibi geliyordu bana.
C) İnsanlara yardım etmek için uğraşman iyi bir davranış.
D) Bana göre biz de kendimizi yanlış anlattık.
E) Bu işe karışman yeni sorunlar çıkmasına neden olur.
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 9:
B seçeneğindeki “inanıyorum” sözcüğü ile “var gibi geliyor bana” sözleri aynı anlama geldiği için birinden
biri kullanılarak cümle yeniden düzenlenmeli. “İnanıyorum ki bu işte bir hata var.” Denmeli ya da “Bu işte bir hata var gibi geliyor bana.” denmelidir.
Yanıt: B
ÖRNEK 10:
Yaptıklarını kendi ağzıyla itiraf etti.
Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisinden kaynaklanmaktadır?
A) Yüklemin III. tekil kişili olmasından
B) Nesnenin çoğul eki almasından
C) Gereksiz söz kullanılmasından
D) Yüklemin di’li geçmiş zamanlı olmasından
E) Nesnenin yanlış yerde kullanılmasından
(ÖSS 2000)
ÇÖZÜM 10:
“İtiraf etmek” başkalarınca bilinmesi kendi için sakıncalı görülen bir gerçeği saklamaktan vazgeçip
söylemektir. Kişinin kendisinin söylediği belli olduğuna göre cümledeki “kendi ağzıyla” sözüne gerek
yoktur.
Yanıt: C
ÖRNEK 11:
“Fabrikada yapılan son araştırmaya göre elimizde yeterince kaynak mevcut bulunmamaktadır.”
Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerden hangisinden kaynaklanmaktadır?
A) Çatı yanlışlığı
B) Tamlama yanlışlığı
C) Gereksiz sözcük kullanılması
D) Özne - yüklem uyumsuzluğu
E) Yanlış anlamda sözcük kullanımı
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 11:
Örnek cümlede “bulunmamaktadır” sözcüğü, “mevcut” sözcüğünü de içerdiğinden “mevcut”
sözcüğü gereksiz kullanılmıştır.
Yanıt: C
ÖRNEK 12:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Türkiye genelinde erozyona karşı savaş açıldı.
B) ÖSS sınavının iptal edilmesiyle öğrenciler boşluğa düştü.
C) Okudukça bilgisinin ve görgüsünün arttığını hissediyordu.
D) Göz göze geldiklerinde aralarında görünmez bir bağ oluştu.
E) İnsanlar, yaşadıkları sürece bir şeyler öğrenirler.
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 12:
“ÖSS sınavının” sözlerinde kısaltmanın son “S” si sınav anlamında olduğu için “sınavı” sözcüğü gereksiz
kullanılmıştır.
Yanıt: B
ÖRNEK 13:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Takımlardan biri, ötekinin bitmek bilmeyen karşılıklı saldırılarına daha fazla dayanamadı.
B) Maçlarda, taraftarın çıkardığı olaylar spora gölge düşürüyor.
C) Sağlıklı kalabilmenin temel koşullarından biri de spor yapmaktır.
D) Son yıllarda kimi takımlar, Avrupa takımlarıyla yaptıkları maçlarda yüzümüzü ağartıyor.
E) Ancak düzenli olarak yapılan spor yararlı olur.
(ÖSS 2001)
ÇÖZÜM 13:
A seçeneğindeki karşılıklı sözcüğü atılmalıdır.Çünkü bir takımın diğerine saldırması söz konusudur.
Yanıt: A
ÖRNEK 14:
Son yıllarda edebiyat türleri arasındaki bulunan ayrımın gitgide ortadan kalktığı, bunların birbirine
yaklaştığı yönünde bir sav var.
Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yanlış anlamda sözcük kullanımı
B) Sözcüğün yanlış yerde kullanımı
C) Gereksiz sözcük kullanımı
D) Özne - yüklem uyumsuzluğu
E) Çatı uyumsuzluğu
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 14:
Örnek cümlede “arasındaki” sözcüğü “bulunan” sözcüğünü de içerdiği için “bulunan” sözcüğü
cümleden atılmalı.
Yanıt: C
ÖRNEK 15:
Limon fiyatlarındaki aşırı yükseliş, limonun dışarıya ihraç edilmesinden kaynaklanıyor.
Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerden hangisiyle giderilebilir?
A) “fiyat” sözcüğü yerine “ücret” sözcüğü getirilerek
B) “aşırı” sözcüğü cümleden çıkartılarak
C) “dışarıya” sözcüğü cümleden çıkartılarak
D) “yükseliş” sözcüğü yerine “artış” sözcüğü getirilerek
E) “limonun” sözcüğü cümleden çıkartılarak
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 15:
Örnek cümlede “dışarıya ihraç etmek” sözlerinde “ihraç etmek” “dışarı”yı da içerdiği için bu sözcük
gereksizdir.
Yanıt: C
ÖRNEK 16:
Fiyatlar çok pahalı olduğu için satışlar çok durgun.
Bu cümledeki anlatım bozukluğunu gidermek için aşağıdaki değişikliklerden hangisi yapılmalıdır?
A) “çok” sözcükleri atılmalı.
B) “durgun” yerine “az” sözcüğü getirilmeli.
C) “olduğu için” yerine “olduğundan” sözcüğü getirilmeli.
D) ”satışlar” yerine “alışveriş” sözcüğü getirilmeli.
E) “pahalı” yerine “yüksek” sözcüğü getirilmeli.
(ÖSS 2000)
ÇÖZÜM 16:
“Fiyat” bir malın karşılığı olan parasal değerdir.Pahalı olan, mal olabilir. “Fiyat pahalı” denemez;“fiyat yüksek” denebilir.
Yanıt: E
ÖRNEK 17:
Çocuk Esirgeme Kurumu’na ve Mehmetçik Vakfı’na yatırımda bulunabilirsiniz.
Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerden hangisinden kaynaklanmaktadır?
A) Bir sözcüğün yanlış yerde kullanılmasından
B) Anlamca çelişen sözcüklere yer verilmesinden
C) Yanlış anlamda sözcük kullanılmasından
D) Özne eksikliğinden
E) Özne - yüklem uyumsuzluğundan
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 17:
“Yatırım” kazanç elde etmek için yapılan iş. Adı geçen vakıflar yardım kuruluşları olduğu için bu
sözcük yerine “yardım” sözcüğü getirilmeli.
Yanıt: C
ÖRNEK 18:
Aşağıdakilerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Bulduğun sonucu bana da söyle.
B) Düşündüğün konuyu şimdi uygulayabiliriz.
C) Birkaç gün sonra bu konuyu yeniden düşünelim.
D) Senin böyle hesaplara aklın ermez.
E) Düşündüğünü yapma özgürlüğüne sahipsin.
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 18:
“Konu” üzerinde düşünülen, ele alınan olay ya da durumdur. Bu nedenle konu uygulanamaz. Bu sözcük yerine “plan” getirilmelidir.
Yanıt: BKLUKLARI
ÖRNEK 19:
Oraya gidersen, Etnografya ya da Kurtuluş Savaşı müzelerini gezmelisin.
Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisinden kaynaklanmaktadır?
A) Yanlış bağlaç kullanılmasından
B) Koşul cümlesi olmasından
C) Nesnenin yanlış yerde bulunmasından
D) Yüklemin gereklilik kipinde olmasından
E) Ad tamlamasının gereksiz kullanılmasından
(ÖSS 1999)
ÇÖZÜM 19:
“ya da” bağlacı eş durumda olan iki varlıktan birinin seçilmesi durumunda kullanılır. Bu cümlede
farklı nitelikte varlıklar bağlandığı için “ya da” yerine “ve” kullanılmalıdır.
Yanıt: A
ÖRNEK 20:
Sağlık herkes için çok önemli; ama sağlık sorunlarını ele alan bilim dalları var.
Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdaki değişikliklerden hangisiyle düzeltilebilir?
A) “herkes” yerine “kimileri” sözcüğü getirilerek
B) “önemli” sözcüğünden sonra “-dir” eki getirilerek
C) “ama” yerine “bu nedenle” sözcüğü getirilerek
D) “ele alan” yerine “inceleyen” sözcüğü getirilerek
E) “çok” sözcüğü cümleden atılarak
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 20:
“Sağlık herkes için çok önemli” dendikten sonra bu önemin nereden geldiğini belirten açıklama yapılmış; bu açıklamadan önce “ama” değil, “bu nedenle” getirilmelidir. “Ama” karşıtlık ya da olumluluk-
olumsuzluk ilgisiyle birbirine bağlanan cümleler arasında kullanılır.
Yanıt: C
Anasayfa 
